Schriftelijke vragen Wereldwaterdag: vragen over het grondwaterverbruik door Parenco

Vragen
Schriftelijke vragen Wereldwaterdag: vragen over het grondwaterverbruik door Parenco

Vragen Antwoorden

Indiendatum: 21 mrt. 2024

Papierfabrikant Smurfit Kappa Parenco in Renkum pompt jaarlijks circa 5 miljoen m³(5 miljard liter)[1] grondwater op voor de productie van grafisch papier en verpakkingskarton.

Parenco ligt op 300 meter van Natura2000-gebied de Veluwe, waar de grondwaterstanden de afgelopen jaren een dalende trend laten zien en beken periodiek en soms permanent droog vallen. Hierdoor verdroogt de natuur en worden beschermde habitats en soorten in hun voortbestaan bedreigd.

Niet voor niets is in de natuurdoelanalyse van de Veluwe voor enkele kernopgaven een “sense of urgency” voor de wateropgave geformuleerd.[2]

Het provinciale herstelprogramma voor het Veluwse beeksysteem[3] noemt het verminderen van grootschalige onttrekkingen een belangrijke sleutelfactor voor het realiseren van de instandhoudingsdoelen en het robuuster maken van de beken.

Parenco heeft onlangs een nieuwe, allesomvattende milieuvergunning (revisievergunning)[4] aangevraagd omdat het op termijn volledig wil overstappen op de productie van verpakkingskarton.

In de MER-stukken[5] bij de vergunningsaanvraag lezen we dat Parenco de komende jaren via het zuiveren en bijmengen van water uit de Nederrijn zo’n 1 miljard liter grondwater wil besparen (fase 1). Op de middellange termijn wil het bedrijf circa 2,5 miljard liter grondwater besparen (fase 2).
Volgens Parenco is 100% grondwaterbesparing niet mogelijk, omdat het demineraliseren en zuiveren van oppervlaktewater voor het voeden van de stoomketels niet efficiënt is. Voor deze toepassing zal daarom altijd 1 miljard liter grondwater nodig zijn volgens de papierfabrikant.[6]

Parenco betaalt sinds 2024[7] een grondwaterheffing van € 0,017 per m3. De inkomsten uit grondwaterheffingen zijn geoormerkt[8] en moeten worden besteed aan het voorkomen en tegengaan van de nadelige gevolgen van onttrekkingen en infiltraties en van onderzoeken in relatie tot het grondwaterbeleid.

In Bijlage 9 “Aanvullend beleid voor grondwateronttrekkingen”[9] bij het Regionaal Waterprogramma lezen we dat de “industrie grondwater (mag) gebruiken als dit voor hoogwaardig gebruik is en efficiënt en effectief gebeurt. Van hoogwaardig gebruik is sprake wanneer het onttrokken grondwater wordt gebruikt voor menselijke consumptie of wanneer het water in direct contact komt met producten die bedoeld zijn voor menselijke consumptie.” (…) Grondwater mag ook “worden gebruikt voor bedrijfsprocessen die niet met een ander soort water kunnen werken, of als het alternatief in strijd is met andere milieudoelstellingen. Bij de vergunningen voor de industrie bekijken we nadrukkelijk of grondwater voor het gevraagde doel geen te waardevolle grondstof is. Vergunningen voor laagwaardig gebruik verlenen we in principe niet. Gebruik van grondwater is laagwaardig als er alternatieven bestaan voor het gebruik van grondwater, zoals inzet van regenwater, oppervlaktewater of gedeeltelijk gezuiverd afvalwater, (…). Aanvragen voor deze toepassingen vergunnen we in principe niet, tenzij het alternatief in strijd is met andere milieudoelstellingen.”
Een van de afwegingen die bij vergunningverlening wordt gemaakt is dat er “geen enkele aantasting (mag) zijn van waterhuishoudkundige omstandigheden van (grond)waterafhankelijke natuurwaarden in Natura 2000-gebieden.”

De Partij voor de Dieren heeft de volgende vragen aan het college:

Waar kunnen wij het meest recente waterbesparingsplan[10] vinden dat Parenco heeft ingediend?
Bent u van mening dat Parenco zich met de maatregelen in dit waterbesparingsplan voldoende heeft ingespannen om grondwater te besparen? Graag een toelichting.
Heeft Parenco het haalbaarheidsplan[11] voor de inzet van oppervlaktewater als proceswater al ingediend? Zo ja, waar kunnen wij dit raadplegen en wat is het oordeel van het college over dit plan?
Vindt u dat het tijdspad dat Parenco voorstelt om op termijn 1 tot 2,5 miljard liter grondwater te vervangen door oppervlaktewater te rechtvaardigen is, gelet op de urgentie van de droogvalproblematiek van de Renkumse beken? Graag een toelichting.
Kan Parenco volgens u volstaan met het argument dat het demineraliseren en zuiveren van oppervlaktewater voor de stoomketels economisch niet haalbaar is, om af te zien van 100% grondwaterbesparing? Graag een toelichting.
Hoeveel liter grondwater heeft Parenco in 2022 en in 2023 feitelijk onttrokken en is er, gelet op motie 21M87[12], al sprake van vergunde overruimte die kan worden ingetrokken?
Ziet u deze bestuursperiode nog ruimte om de grondwaterheffing verder te verhogen nu te verwachten valt dat de kosten voor het voorkomen en tegengaan van de nadelige gevolgen van grondwateronttrekkingen nog verder zullen toenemen?
Ziet u mogelijkheden om op grond van artikel 8.5 van het Omgevingsbesluit[13] voorschriften over een financiële zekerheid op te nemen in de revisievergunning van Parenco, zodat natuurschade als gevolg van grondwateronttrekkingen kan worden verhaald op Parenco?
Zijn er nog andere voorschriften die in de vergunningen van Parenco kunnen worden opgenomen om ervoor te zorgen dat Parenco het gebruik van grondwater zo snel mogelijk afbouwt?
Hoe kan het dat de boringsvrije zone van de Vitens-drinkwaterwinning Wageningse Berg mogelijk binnen de grenzen van het SK Parenco-terrein komt te liggen als Parenco maximaal 1,14 miljoen m³ grondwater zou onttrekken?[14] En kan dit voor Parenco een reden zijn om juist meer grondwater te blijven onttrekken?
Kunt u gelet op de informatie in bijlage 9 bij het Regionaal Waterprogramma uitleggen hoe u bij de vergunningverlening aan Parenco tot de afweging bent gekomen dat grondwater geen te waardevolle grondstof is om door Parenco als proceswater te worden gebruikt?
Kunt u uitsluiten dat de grondwateronttrekkingen door Parenco de waterhuishoudkundige omstandigheden van de (grond)waterafhankelijke natuurwaarden van de Veluwe aantasten? Zo nee, op grond van welke afweging mag Parenco dan toch 5,7 miljard liter grondwater per jaar oppompen?
Is er ooit onafhankelijk onderzoek uitgevoerd naar de (mogelijke) gevolgen van de grondwateronttrekkingen door Parenco voor de grondwaterstand, de watervoerendheid van de nabijgelegen beken en de grondwaterafhankelijke natuur? Zo ja, waar kunnen wij dit raadplegen? Zo nee, waarom niet?
Waarom is er in het kader van de natuurvergunning[15] van Parenco geen beoordeling verricht van de mogelijke effecten van grondwateronttrekkingen voor de natuur, zoals wel is gedaan in het kader van de natuurvergunning van papierproducent Sappi in Maastricht?[16]
Waarom kan Sappi het proceswater wel volledig uit de rivier halen en Parenco niet?
Vindt u dat er aan de rand van een kwetsbaar natuurgebied waarvoor een “sense of urgency” voor de wateropgave is geformuleerd überhaupt nog plaats is voor een bedrijf dat ieder jaar miljarden liters grondwater oppompt?