Bijdrage Begroting 2023

Voorzitter,

Dit is de eerste begroting van de nieuwe coalitie, de coalitie met het bestuursakkoord “Gewoon Doen”. De nadruk lijkt wel erg op het ‘doen’ te liggen, ten koste van weloverwogen keuzes over wat we willen bereiken met dat ‘gewoon doen’. En met die nadruk op het doen, lijkt ook voorbij te worden gegaan aan dat je soms ook doelen bereikt door juist minder te doen.

De coalitie zegt zorgvuldig om te willen gaan met het geld, maar door de tunnelvisie op ‘gewoon doen’, lijkt het credo vooral ‘gewoon maar wat doen’ te zijn. Een gevolg daarvan is dat er geld uitgeven gaat worden aan elkaar tegenwerkend beleid. We zien dat tegenstrijdige beleid terug bij verschillende onderwerpen; klimaat, economie, natuur en landbouw. Wij komen daarom met vier voorstellen om een en ander te corrigeren.

Ten eerste. Deze begroting hakt met de botte bijl in op het klimaatbudget.

Terwijl het veranderende klimaat op andere plekken op de wereld al gebieden onleefbaar maakt, en mensen de dood injaagt, lijkt dit college het idee te hebben dat we al wel genoeg hebben gedaan. Terwijl door het extremer wordende weer ook hier in Gelderland bijvoorbeeld de graanboeren steeds lastiger voor ons dagelijks brood kunnen zorgen, leunt dit college achterover.

Maar goedkoop is duurkoop. Ja, klimaatmaatregelen kosten wat, maar de ellende die we ermee kunnen voorkomen is nog veel duurder.

Er is net al een amendement, mede door PvdD, ingediend om die onverstandige kaalslag op klimaatbeleid af te wenden.

Maar, voorzitter, ik zei in het begin al: soms bereik je doelen door juist minder te doen. En door minder geld uit te geven. Want naast geld besteden om klimaatverandering te bestrijden, kunnen we ook geld bespáren om daarmee klimaatverandering te bestrijden.

De Tweede Kamer heeft met ruime meerderheid al besloten dat de tientallen miljarden aan fossiele subsidies moeten worden afgebouwd. Samen met GL, SP, Volt, SP en PvdA dienen we een motie in voor een overzicht van de Gelderse fossiele subsidies, en voor een plan voor afbouw van die subsidies.

Want het zou toch zonde zijn als we ons eigen klimaatbeleid tegenwerken met onze eigen subsidies? 

Voorzitter,

Meer inzicht in de klimaataffecten van onze eigen beleidskeuzes willen we als Staten trouwens al sinds 2017. Op het onderwerp klimaat neem ik nu even een zijweg van de rode lijn van mijn verhaal.

In 2017 is bijna unaniem de motie Klimaatparagraaf aangenomen. Omdat GS die wens van PS stelselmatig heeft genegeerd, is aan de bel getrokken en in 2022 werd de klimaatparagraaf 2.0 geïntroduceerd, met de nadrukkelijke belofte dat die nu wel ook echt wordt ingevuld in Statenvoorstellen. Een paar maanden geleden hebben we weer moeten aangeven dat het niet gebeurt, en gedeputeerde Witjes beloofde verbetering. Toch bleek de nieuwe klimaatgedeputeerde niet van het bestaan van de klimaatparagraaf af te weten.

Hoe kan dit nou? Waarom gaat dit steeds mis? Als het gaat om het standaard invullen van een klimaatparagraaf bij Statenstukken, verwacht ik dat dit college wel degelijk gaat handelen naar hun lijfspreuk: “gewoon doen”!

Voorzitter, vanuit de toeristische route kom ik weer terug op de hoofdlijn van mijn betoog, maar ik ga het toch over toerisme hebben. Daar zien we ook tegenstrijdig beleid, waarmee geld wordt verspild.

Want de provincie levert nog steeds streken op het vlak van recreatie in de natuur. We lezen in de begroting dat er plannen worden gemaakt om de recreatiedruk van N2000-gebieden te halen, zoals Renkums Beekdal. Het idee is om de aantrekkelijkheid buiten N2000 te vergroten.

OK, klinkt logisch. Wat vervolgens minder logisch is, is dat met de campagne Gelderse Streken, en Visit Veluwe, recreanten naar het Speulderbos worden gelokt, wat óók een N2000-gebied is.

Het kost allebei geld, en het werkt elkaar gewoon tegen. Het is dweilen met de kraan open.

Daarom dienen we een amendement in om besluitpunt 17, Campagne Gelderse streken, te schrappen. Dat bespaart ook weer ruim een half miljoen aan Gelders gemeenschapsgeld.

Voorzitter, van recreatie in natuur naar, wat je zou kunnen noemen, “re-creatie” ván natuur. Ik doel op natuurcompensatie.

We zijn blij met de toezegging die gedeputeerde Zoet tijdens de oordeelsvorming heeft gedaan over het laten uitvoeren van een onderzoek naar de realisatie van natuurcompensatie bij projecten waarbij groen wordt verwijderd.

Ik hoor graag van de gedeputeerde een bevestiging dat dit onderzoek zich provinciebreed richt op natuurcompensatieprojecten, en dan ook kijkt naar de daadwerkelijke uitvoering in de praktijk, dus niet de papieren werkelijkheid. En ook dat het zich niet beperkt tot projecten die de provincie in eigen beheer heeft uitgevoerd, en niet alleen vanuit de natuurcompensatiepool, maar echt natuurcompensatie in heel de provincie.

Dan kom ik nu op het laatste onderwerp: landbouw. We dienen een amendement in om besluitpunt 2 te schrappen, de subsidie voor het Nederlands Centrum voor Mestverwaarding.

De inzet op mestverwaarding houdt vooral de intensieve veehouderij in stand. In een poging een positieve draai te geven aan het mestoverschot, wordt mestvergisting als ‘groene’ energiebron gepropageerd.

Maar mestvergisting levert netto amper energie op. De energie uit co-vergisting komt grotendeels uit de toegevoegde plantaardige biomassa. Mestvergisting is een schijnoplossing die bovendien vaak stankoverlast tot gevolg heeft. Schrappen die subsidie, dus. Scheelt weer een kleine ton.

Tot slot het onderdeel van de begroting waar we als fractie het meest verontwaardigd over zijn: de ordinaire focus op de intensieve veehouderij.

Het college wil een “economisch sterke, toekomstbestendige land- en tuinbouw”. Nou, dat willen wij ook, maar dat bereik je niet door je enkel en alleen te richten op de niet-grondgebonden veehouderij.

Dit is ook weer een voorbeeld van tegenstrijdig beleid. Het college wil 10 miljard euro van het Rijk om de stikstofcrisis op te lossen, maar tegelijkertijd wordt met het landbouwbeleid gefocust op juist het bestendigen van de grootste bron van deze crisis: de intensieve veehouderij.

In de intensieve veehouderij worden zo onvoorstelbaar veel dieren gehouden zonder ruimte voor hun natuurlijke en sociale behoeften. De intensieve veehouderij zorgt voor zo’n grote overbelasting van de Gelderse natuur. Door de intensieve veehouderij hebben we niet de stikstofruimte om genoeg woningen te kunnen bouwen. En dan zijn er nog de volksgezondheidsrisico’s door zoönosen. De intensieve veehouderij is fundamenteel niet toekomstbestendig.

Daarom dienen we samen met de SP een motie in om die focus op de intensieve veehouderij te veranderen naar een focus op het faciliteren van en hulp bij omschakeling naar plantaardige akkerbouw, en zo toekomstperspectief te bieden aan de boeren die nu nog niet-grondgebonden dieren houden en in de greep van de stikstofcrisis zitten.

En natuurlijk ook om zoveel mogelijk dieren de ellende van deze industrie te besparen.

De Partij voor de Dieren ziet hier een begroting waarmee het college meer vooruit wil, en meer achteruit wil. Gewoon doen? Echt eenduidige keuzes worden er niet gemaakt, want het college lijkt de kool en de geit te willen sparen.

Nou willen wij als PvdD natuurlijk elke geit het leed van de vee-industrie besparen, en als we het over kolen als fossiele energiebron hebben, is de keus voor ons snel gemaakt!