Schrif­te­lijke vragen: weg met zwerf­afval!

Indiendatum: feb. 2019
Antwoorddatum: 14 mrt. 2019

Vraag 1: Is GS bekend met de grote hoeveelheden zwerfafval langs de provinciale wegen, met name langs fietspaden en in de bermen, en daar waar snelheden worden gereduceerd zoals voor een verkeerslicht en bij op- en afritten?

Antwoord: Ja, wij schouwen de provinciale wegen wekelijks, onder andere op zwerfvuil. Uit de schouw blijkt dat met name schoolroutes en locaties nabij fastfoodrestaurants en tankstations gevoelig zijn voor zwerfvuil.

Vraag 2: Welke maatregelen treft de provincie tegen zwerfafval langs provinciale wegen? Wordt er bijvoorbeeld ingezet op handhaving, gedragsverandering, schouwen en/of opruimacties?

Antwoord: In het geval er sprake is van een aanzienlijke hoeveelheid zwerfafval worden de bermen in opdracht van de provincie schoongemaakt door een aannemer. Indien het zwerfafval direct herleidbaar is naar verkooppunten of scholen, gaan we in overleg met deze partijen om het door hun zelf te laten opruimen.
De provincie heeft de afgelopen jaren al diverse projecten rondom zwerfafval ondersteund, waaronder de opruimacties van IVN langs de Waal (project Waaljutters) en de opvolger daarvan “Schone rivieren” (samenwerking tussen IVN, Stichting Noordzee en Plastic Soup Foundation). Ook Stichting Landschapsbeheer Gelderland (SLG) faciliteert met hesjes, knijpers en vuilniszakken al een groot aantal “zwerfafvalbrigades”, groepen burgers die zwerfafval in hun omgeving willen opruimen.

Vraag 3: Is GS het met ons eens dat er op veel locaties nog teveel zwerfafval ligt en bent u bereid om hierop extra actie te ondernemen? Zo ja, wat? Zo nee, waarom niet?

Antwoord: Onze directe betrokkenheid betreft het afval in de bermen langs provinciale wegen. Op een aantal locaties langs provinciale wegen is er zeker sprake van veel zwerfvuil in bermen. Om hier structureel iets aan te doen zijn wij in gesprek met een regionale afvalinzamelaar (Dar Nijmegen). Wij onderzoeken of deze beheertaak bij regionale afvalbeheerorganisaties kan worden belegd. Voordeel is dat dergelijke organisaties veel kennis en ervaring hebben op het gebied van zwerfvuil en het afval kunnen recyclen. Tevens hebben deze beheerorganisaties relatief veel mensen in dienst met een zekere afstand tot de arbeidsmarkt. Op deze manier kunnen wij als provincie ook een bijdrage leveren aan de uitvoering van de Participatiewet.

Vraag 4: In hoeverre gaat de provincie in gesprek met Gelderse bedrijven (bijvoorbeeld horecabedrijven die to go producten verkopen) om de door hun geproduceerde of gebruikte verpakkingen zelf in te zamelen, dan wel ze niet meer te gebruiken?

Antwoord: De aanpak van verpakkingen wordt landelijk ingezet. Op 21 februari heeft staatsecretaris Van Veldhoven hiervoor een Plastic Pact ondertekend met de industrie. Het doel van het Plastic Pact is "meer doen met minder plastic", dat betekent minder plastic produceren, slimmer ontwerpen, anders samenstellen en beter recyclen. Wij kijken hoe we hier vanuit circulaire economie het beste op aan kunnen sluiten en “onze” bedrijven hierin kunnen stimuleren. Zo staat er bijvoorbeeld in maart een kick off bijeenkomst gepland met stichting GoClean met medewerking van Lipton (onder voorbehoud).

Vraag 5: Wordt er bij evenementen en festivals, die door de provincie worden georganiseerd dan wel gesubsidieerd, rekening gehouden met (zwerf)afval, bijvoorbeeld door ‘single use’ en wegwerp plastic niet te gebruiken? Waarom wel of niet?

Antwoord: Wanneer we zelf evenementen organiseren proberen we zo veel mogelijk afval te voorkomen. Bij de Startup Delta Summit hebben wij bijvoorbeeld alleen gebruik gemaakt van papieren bekers en bamboo schaaltjes en bestek, etc. Deze zijn weliswaar voor eenmalig gebruik maar wel composteerbaar en/of het materiaal kan worden hergebruikt in nieuwe producten. Diverse organisatoren nemen zelf extra duurzaamheidsmaatregelen voor hun festival zoals afvalscheiding en of (her)gebruik van bekers. Op dit moment stellen wij bij de provinciale regelingen voor ondersteuning van festivals geen aanvullende verplichting met betrekking tot (zwerf)afval. We stellen geen aanvullende verplichtingen als deze niet direct voortkomen uit het doel van de subsidieregeling. Wel gaan we in de toekomst de organisatoren van festivals en evenementen vragen om hun festival zo duurzaam mogelijk uit te voeren.

Vraag 6: De aanpak van zwerfafval is erg versnipperd, zowel terreinbeheerders, waterschappen, provincies, gemeenten en Rijkswaterstaat zijn verantwoordelijk en een gezamenlijke aanpak zou het meest effectief zijn. Is GS bereid om een regisserende rol op zich te nemen en verschillende partijen bij elkaar te brengen? Waarom wel/niet?

Antwoord: De regierol met betrekking tot de aanpak van zwerfafval en het bij elkaar brengen van partijen ligt primair bij gemeenten en rijksoverheid, die deze rol ook al actief invullen. Zo beschikken gemeenten over afvalbudgetten om opruimacties door burgers te ondersteunen. Op landelijke schaal werken Rijkswaterstaat, Nederlandse Vereniging van Reinigingsdirecteuren (NVRD) en stichting Nederland Schoon al goed samen aan het programma Aanpak zwerfafval. Wij ondernemen actie waar het onze eigen verantwoordelijkheid betreft, bijvoorbeeld bij onze eigen wegen, evenementen die wij organiseren, etc. Daarnaast ondersteunen we binnenkort een campagne van Stichting GoClean https://www.gocleanduiven.nl/. Deze stichting werkt aan een monitoringssysteem waarmee burgers in Gelderland de hoeveelheid zwerfafval in hun gemeenten zelf nauwkeurig in kaart kunnen brengen. We beginnen in te drie gemeenten en nemen ook stukken provinciale wegen mee. Deze feitelijke informatie biedt gemeenten straks een krachtig instrument om met plaatselijke ondernemers in gesprek te gaan om afval te voorkomen.

Vraag 7: Ondersteunt de provincie opruimacties van inwoners en/of sluit de provincie aan bij landelijke opschoonacties? Zo ja, wat doet de provincie precies? Zo nee, waarom niet?

Antwoord: Zie antwoord op vraag 6. Wij beperken ons tot het ontwikkelen van een monitorinstrument via GoClean. Het ondersteunen van opruimacties van burgers zien wij als een gemeentelijke aangelegenheid. Daarnaast zijn wij als wegbeheerder van provinciale wegen terughoudend richting vrijwilligers in het toestaan van ruimingsacties in bermen langs 80 kmwegen vanwege de risico’s op aanrijdgevaar. Om die reden worden alleen ruimingsacties toegestaan langs provinciale wegen binnen de bebouwde kom met een max. snelheid van 50 km/uur.

Vraag 8: Heeft GS verder nog iets te melden dat m.b.t. deze kwestie van belang is?

Antwoord: Om het probleem van zwerfafval landelijk aan te pakken hebben wij ons in 2018 (GS besluit 10 april 2018) aangesloten bij de Statiegeldalliantie https://statiegeldalliantie.org. De alliantie pleit voor invoering van statiegeld op kleine flesjes en blikjes. De staatsecretaris heeft hierover inmiddels met de industrie afspraken over gemaakt.

De documenten met vragen en antwoorden zijn ook gepubliceerd op de site van de Provincie Gelderland.