Schrif­te­lijke vragen Vierenhalf jaar lang illegale stik­stof­uit­stoot door biomas­sa­cen­trale van ForFarmers

Indiendatum: 9 jan. 2024
Antwoorddatum: 4 mrt. 2024

Geacht college,

Wij hebben kennisgenomen van het artikel ‘Veevoerfabrikant ForFarmers heeft al vier jaar geen vergunning voor biomassacentrale’, van Follow the Money, gepubliceerd op 18 december 2023.1 In het artikel wordt onthuld dat de biomassacentrale van de veevoerfabrikant in Lochem al vierenhalf jaar zonder vergunning, en daarmee illegaal, stikstof uitstoot op beschermde natuur. Dat lijkt niet alleen een ernstige schending van natuurbeschermingsregelgeving te zijn, maar roept ook vragen op over toezicht en handhaving.

Wij hebben over deze kwestie de volgende vragen.

1. Bent u het met de Partij voor de Dieren eens dat voor een activiteit die leidt tot stikstofdepositie op Natura 2000-gebieden, waarbij significante gevolgen voor de betreffende gebieden niet kunnen worden uitgesloten, een vergunning uit hoofde van de Wet Natuurbescherming (hierna: natuurvergunning) nodig is?

Antwoord:
Ja.

2. Kunt u bevestigen dat de biomassacentrale van ForFarmers in Lochem al meer dan vier jaar lang zonder natuurvergunning stikstofdepositie veroorzaakt met mogelijk significante gevolgen voor beschermde natuur?

Antwoord:
Ja.

3. Heeft ForFarmers na de vernietiging van de PAS een passende beoordeling verricht om na te gaan of kon worden uitgesloten dat de door biomassacentrale veroorzaakte stikstofdepositie op Natura 2000-gebieden significante gevolgen had voor die gebieden? Zo nee, waarom niet? Zo ja, waarom was volgens de provincie geen natuurvergunning nodig voor de biomassacentrale?

Antwoord:
Nee. De initiatiefnemer heeft er voor gekozen de aanvraag aan te passen zodat een vergunning zou kunnen worden verleend.

4. Wat zijn de gevolgen van de door de biomassacentrale veroorzaakte stikstofdepositie voor natuurgebieden zoals het Stelkampsveld en Borkeld?

Antwoord:
Het Natura 2000-gebied Stelkampsveld ligt op ca 7 km ten zuidoosten van de vestiging vanForFarmers in Lochem. Uit de AERIUS-berekening behorende bij de vernietigde natuur vergunningblijkt dat de depositie op dit gebied ca 0,16 mol/ha/jaar bedraagt. De totale stikstofdepositie op Stelkampsveld ligt volgens AERIUS Monitor (peiljaar 2021) tussen de 1.218 en 2.062 mol/ha/jaar.Dat betekent dat de ForFarmers verantwoordelijk is voor ca 0,0078 % tot 0,0131 % van de depositie in dit gebied. Natura 2000-gebied Borkeld ligt ca 11 km ten noordoosten van ForFarmers.De depositie van ForFarmers op dit gebied bedraagt maximaal 0,18 mol/ha/jaar. De totale stikstofdepositie op Borkeld lag in 2021 volgens AERIUS monitor tussen 1.076 en 2.092mol/ha/jaar. Dat betekent dat ForFarmers voor ca 0,0086 % tot 0,0167 % bijdraagt aan de totale stikstofdepositie op dit gebied. De depositie als gevolg van de activiteiten van ForFarmers op deNatura 2000-gebieden is derhalve zeer gering.

5. Hoe beoordeelt uw college de verklaring van ForFarmers dat uitkoop van andere bedrijven als optie wordt beschouwd om de benodigde stikstofruimte te verkrijgen? Wat vindt uw college ervan als ForFarmers boerenbedrijven gaat opkopen om aan de benodigde stikstofruimte te komen?

Antwoord:
Op grond van onze “Beleidsregels salderen in Gelderland” kan vergunning verleend worden doorgebruik te maken van extern salderen. Dat betekent dat ForFarmers de mogelijkheid heeft om een vergunning te verkrijgen als stikstofruimte van andere bedrijven wordt overgenomen.

6. Wat zijn de bestuursrechtelijke gevolgen voor ForFarmers als de vergunning alsnog wordt geweigerd, en hoe zal de provincie met deze gevolgen omgaan? Kan dan opnieuw een gesprek over een nieuwe aanvraag gevoerd gaan worden?

Antwoord:
Op 5 februari 2024 heeft onze gedeputeerde voor vergunningverlening samen met de burgemeester van Lochem een gesprek gehad met de CEO van ForFarmers. In dit gesprek is het bedrijf er nadrukkelijk op gewezen dat als er niet op korte termijn een vergunbare aanvraag wordt ingediend wij genoodzaakt zijn handhavend op te treden. ForFarmers heeft aangegeven uiterlijk op 1 maart2024 een vergunbare aanvraag in te zullen dienen.

7. Waarom heeft u ervoor gekozen om, na de vernietiging van de vergunning door de Raad van State in mei 2019, met ForFarmers in gesprek te gaan over “aanpassing van de aanvraag”, in plaats van de aanvraag af te wijzen? Waarom heeft u er niet voor gekozen om naast het voeren van het gesprek tenminste óók te handhaven op stikstofdepositie zonder vergunning?

Antwoord:
ForFarmers heeft voorafgaand aan de bouw van de biomassacentrale een natuurvergunning aangevraagd en ook verkregen. Het feit dat deze vergunning, doordat de passende beoordeling dieten grondslag lag aan het Programma Aanpak Stikstof (PAS) ontoereikend werd bevonden, is vernietigd kan ForFarmers niet worden verweten. De situatie van ForFarmers is daarmee vergelijkbaar met die van de enkele duizenden PAS-melders in Nederland. In het overleg metForFarmers kwamen verschillende mogelijkheden naar voren om alsnog een vergunning te kunnen verlenen waardoor de biomassacentrale alsnog zou kunnen worden vergund. Dit proces heeft, mede door het grote aantal aanvragen, het ontbreken van heldere kaders en de grote kritische maatschappelijke belangstelling veel langer geduurd dan wenselijk is. Door het wegvallen van hetPAS ontstond bij de afdeling een werkvoorraad van ca 1.000 aanvragen. Wij hebben prioriteit gegeven aan bedrijven met de grootste impact op onze Natura 2000-gebieden. Wij hebben er voor gekozen om niet handhavend op te treden omdat de illegale situatie is ontstaan buiten de schuld van ForFarmers en het bedrijf mogelijkheden aandroeg om de situatie te legaliseren. Daar komt bij dat ForFarmers heeft geïnvesteerd in de biomassacentrale, die wordt gestookt met snoeihout uit de directe omgeving, om op termijn volledig CO2-neutraal te kunnen werken en hiermee invulling geeft aan de landelijke klimaatdoelstellingen. Het bedrijfseconomische belang van ForFarmers om de biomassacentrale te kunnen blijven gebruiken is groot en door de grote afstand tot de Natura 2000-gebieden is de impact op deze gebieden relatief gering.

8. Hoe kan het dat het proces van vergunningverlening voor de biomassacentrale van ForFarmers nu al vierenhalf jaar duurt, terwijl de normale beslistermijn op een vergunningaanvraag 26 weken bedraagt?

Antwoord:
Zie antwoord op vraag 7.

9. Hoe lang zou een ‘gesprek’ over aanpassing van de aanvraag, waarbij het betreffende bedrijf ondertussen illegaal voor stikstofdepositie op beschermde natuur blijft zorgen, nog door kunnen gaan, wat uw college betreft? Zou dit in principe eindeloos door kunnen gaan, als er vanuit de samenleving niet over aan de bel getrokken zou worden? Graag een toelichting.

Antwoord:
Wij vinden het zeer onwenselijk als bedrijven zonder vergunning zorgen voor stikstofdepositie op onze kwetsbare natuurgebieden. Met ForFarmers zijn afspraken gemaakt dat op zeer korte termijn een vergunbare aanvraag wordt ingediend.

10. Kunnen andere bedrijven ook gewoon zonder vergunning stikstofdepositie met significante gevolgen voor beschermde natuur veroorzaken, en dat jarenlang blijven doen, terwijl de provincie een gesprek met ze voert over een aanvraag van de benodigde vergunning? Zo nee, waarom niet, en waarom mag ForFarmers dat wel?

Antwoord:
Het is de verantwoordelijkheid van de bedrijven dat zij beschikken over de juiste vergunningenvoor het uitvoeren van hun activiteiten. Als wij constateren dat een bedrijf willens en weten activiteiten uitvoert waarvoor geen vergunning is aangevraagd wordt hier in beginsel tegen opgetreden. Omdat ForFarmers, net als de PAS-melders, als gevolg van falend overheidsbeleid haarvergunning is kwijtgeraakt hebben wij er voor gekozen een oplossing te zoeken voor het ontstane probleem en niet direct handhavend op te treden.

11. Bent u het met de Partij voor de Dieren eens, dat er een gevaarlijke precedentwerking van kan uitgaan dat de provincie toestaat dat een bedrijf jarenlang zonder vergunning stikstofdepositie veroorzaakt met mogelijk significante gevolgen voor beschermde natuur? Zo ja, wat gaat u hier tegen doen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord:
Nee. Het feit dat ForFarmers, net als de PAS-melders, buiten haar schuld haar vergunning is kwijtgeraakt maakt deze situatie uniek waardoor van precedentwerking geen sprake zal zijn

12. In hoeverre vindt u deze kwestie bijdragen aan de perceptie van een betrouwbare overheid? Wat denkt u dat dit doet met het vertrouwen van burgers in de politiek?

Antwoord:
De wijze waarop met de PAS-melders en bedrijven in een vergelijkbare situatie is omgegaan draagt inderdaad niet bij aan de perceptie van een betrouwbare overheid. In het artikel van Follow TheMoney wordt een beeld geschetst van een bedrijf wat illegaal opereert met grote gevolgen voor de natuur. Dat beeld behoeft echter nuancering. Het bedrijf is haar vergunning kwijt geraakt doordat de wetgeving niet deugde. De gevolgen voor de natuur zijn zeer beperkt.

13. Wat zou u zeggen tegen burgers die niet begrijpen dat ten tijde van de stikstofcrisis, waarin veel (bouw)projecten geen doorgang kunnen vinden, een bedrijf doodleuk vierenhalf jaar lang vergunningloos kan bijdragen aan stikstofdepositie met schadelijke gevolgen voor beschermde natuur, terwijl de provincie daar notabene volledig van op de hoogte is?

Antwoord:
Het is algemeen bekend dat er enkele duizenden PAS-melders zijn in Nederland die door fouten inde wetgeving niet over een geldige toestemming beschikken. Wij gaan er van uit dat als wij deze burgers uitleggen dat de situatie bij ForFarmers vergelijkbaar is met die van de PAS-melders hier begrip voor zal zijn.

14. Wat zou u zeggen tegen burgers die niet begrijpen dat enerzijds nu miljarden aan gemeenschapsgeld besteed (gaan) worden aan herstel van overbelaste natuur – nadat de overheid heeft gefaald om de natuur met deugdelijke wet- en regelgeving voldoende te beschermen – terwijl anderzijds de Gelderse provinciale overheid volledig bewust ForFarmers illegaal stikstof laat neerkomen op beschermde natuur?

Antwoord:
Zie antwoordt op vraag 13

15. Zijn er nog andere vergelijkbare gevallen, waarbij zonder benodigde vergunning stikstofdepositie wordt veroorzaakt met mogelijk schadelijke gevolgen voor beschermde natuur – niet zijnde PAS-melders – en de provincie niet handhaaft? Graag een overzicht.

Antwoord:
Bij uitspraak van 6 september 2019 heeft de rechtbank Gelderland 80 onder het PAS verleende vergunningen vernietigd. Deze bedrijven vallen terug op hun aanvraag. Niet al deze bedrijven waren reeds gestart. Deels zijn aanvragen inmiddels ingetrokken. Deels wordt in innovatie de oplossing gezocht.

16. Hoe evalueert de provincie Gelderland haar eigen toezichts- en handhavingsmechanismen met betrekking tot deze kwestie, en welke stappen worden ondernomen om de effectiviteit van deze mechanismen te verbeteren en te waarborgen?

Antwoord:
Ons college heeft er bewust voor gekozen om in overleg te treden met ForFarmers om een oplossing te vinden voor de ontstane situatie en niet handhavend op te treden tegen een bedrijf wat buiten haar schuld haar vergunning is kwijtgeraakt en slechts een beperkte impact heeft op de natuur.

17. Welke stappen gaat de provincie nemen om ervoor te zorgen dat bedrijven zoals ForFarmers zich niet kunnen onttrekken aan hun vergunningsverantwoordelijkheid door lange aanpassingsprocessen?

Antwoord:
Tegen bedrijven die illegaal opereren wordt in beginsel handhavend opgetreden. In dit geval is sprake van een bijzondere situatie omdat het bedrijf buiten haar schuld haar vergunning heeft verloren en het effect op de kwetsbare natuurgebieden zeer gering is. Zie ons antwoord op vraag 7.

18. Op welke wijze heeft de inwerkingtreding van de Omgevingswet, op 1 januari jl., gevolgen voor dit dossier, en met name voor de rol van de provincie hierin?

Antwoord:
De inwerkingtreding van de Omgevingswet heeft geen gevolgen voor dit dossier omdat de aanvraag voor de natuurvergunning is ingediend voordat deze wet inwerking trad. Door overgangsrecht geldt de regelgeving uit de Wet natuurbescherming nog voor deze aanvraag.

19. Tot slot: Wat zijn de standpunten en maatregelen van de provincie Gelderland met betrekking tot de groeiende problematiek van kleine biomassacentrales, zoals benoemd door de commissie-Remkes, en aangehaald in het artikel van Follow The Money?

Antwoord:
Nieuwe biomassacentrales zijn vergunningsplichtig indien er sprake is van depositie op beschermde Natura 2000-gebieden. Een vergunning kan alleen worden verleend indien stikstofruimte beschikbaar komt doordat de emissie van andere bronnen wordt beperkt. Daarmee wordt voorkomen dat de depositie van stikstof toeneemt als gevolg van het gebruik van biomassacentrales.

Bart Kuijer,
Partij voor de Dieren