Schrif­te­lijke vragen Plannen om Sint Jacobs­kruis­kruid te bestrijden als invasieve exoot


Indiendatum: 2 sep. 2024

Tijdens de Statenvergadering van 3 juli 2024 hebben GS bij monde van Gedeputeerde Witjes de toezegging (24T130)[1] gedaan om Sint Jacobskruiskruid op te nemen in de programma’s voor invasieve exoten. Invasieve exoten moeten volgens de provincie Gelderland zoveel mogelijk worden bestreden.[2]

Sint Jacobskruiskruid komt echter niet voor op de Unielijst met invasieve exoten.[3]
Het is een inheemse plant[4], die bovendien zeer waardevol is voor de biodiversiteit. [5]

Sint Jacobskruiskruid kan bij koeien en paarden tot ernstige leverschade leiden. Hoe vaak dit voorkomt en hoeveel dieren hieraan overlijden is moeilijk vast te stellen. Uit onderzoek blijkt dat Sint Jacobskruiskruid-vergiftiging in de praktijk vaak wordt verward met andere leverziekten.[6]

Volgens wetenschappers is bestrijding van Sint Jacobskruiskruid niet zinvol en bovendien schadelijk voor andere flora en fauna.[7] Zij pleiten daarom voor investering in gedegen onderzoek, voorziening van betrouwbare informatie en duurzaam beheer, zoals het inzaaien van graszoden met inheemse grassen en kruiden.

In Duitsland is in 2017 de Verklaring van Göttingen[8] opgesteld, waarin vanuit verschillende invalshoeken afspraken zijn gemaakt over de omgang met Sint Jacobskruiskruid.

Onze fractie heeft hierover de volgende vragen:

  1. Wat bedoelt u precies met “programma’s voor invasieve exoten” en waar kunnen we deze vinden?
  2. Is Sint Jacobskruiskruid volgens uw college een exoot? Zo ja, graag een verwijzing naar de bron waarop u dit antwoord baseert.
  3. Is Sint Jacobskruiskruid volgens uw college een invasieve exoot? Zo ja, op welke officiële informatie baseert u dit antwoord?
  4. Indien u vraag 2 en 3 met ‘nee’ heeft beantwoord: op grond van welke criteria kan Sint Jacobskruiskruid volgens u worden opgenomen in de programma’s voor invasieve exoten?
  5. Hoeveel gehouden dieren zijn er de afgelopen jaren in Gelderland aantoonbaar gestorven als gevolg van Sint Jacobskruiskruid-vergiftiging? Graag een verwijzing naar de cijfers.
  6. Bent u ervan op de hoogte dat meer dan 150 Nederlandse insectensoorten, waaronder meerdere Rode Lijst-soorten, Sint Jacobskruiskruid gebruiken als voedselplant, en dat meer dan 30 Nederlandse insectensoorten Sint Jacobskruiskruid gebruiken als waardplant?[9]
  7. Bent u ervan op de hoogte dat de achteruitgang van insecten als “dramatisch” wordt bestempeld door wetenschappers[10], en dat van alle soorten zweefvliegen in Nederland bijna de helft al is verdwenen ?[11] Zo ja, bent u het dan met ons eens dat we Sint Jacobskruiskruid als belangrijke voedsel- en waardplant juist zouden moeten koesteren?
  8. Lijkt het u niet zinvoller om in plaats van in te zetten op bestrijding van Sint Jacobskruiskruid het advies van wetenschappers te volgen en te investeren in gedegen onderzoek, betrouwbare informatievoorziening en duurzaam beheer? Zo ja, welke maatregelen neemt de provincie op dit gebied? Zo nee, waarom niet?
  9. Wordt binnen de provincie Gelderland of binnen het IPO al gesproken over de Verklaring van Göttingen als voorbeeld voor een interprovinciale en multidisciplinaire richtlijn voor de omgang met Sint Jacobskruiskruid? Zo nee, bent u van plan om deze verklaring onder de aandacht te brengen binnen het IPO?
  10. Hoe gaat u toezegging 24T130 afdoen, gelet op deze schriftelijke vragen en bijgevoegde bronnen?

Danielle van de Weerd

Partij voor de Dieren


[1]https://gelderland.notubiz.nl/modules/3/Toezeggingen/view?month=7&year=2024&week=all&module_filter%5Bselect%5D%5B26%5D=none&module_filter%5Brange%5D%5B15%5D%5Bdata_type%5D=datetime&module_filter%5Brange%5D%5B28%5D%5Bdata_type%5D=datetime&module_filter%5Brange%5D%5B17%5D%5Bdata_type%5D=datetime&module_filter%5Brange%5D%5B16%5D%5Bdata_type%5D=datetime&module_filter%5Bcheckbox%5D%5B17%5D=0&module_filter%5Bcheckbox%5D%5B21%5D=0&module_filter%5Bcheckbox%5D%5B20%5D=0§ion=

[2] https://www.gelderland.nl/themas/natuur/bestrijden-van-ongewenste-planten-en-dieren

[3] https://www.nvwa.nl/onderwerpen/invasieve-exoten/unielijst-invasieve-exoten

[4] https://www.naturetoday.com/intl/nl/nature-reports/message/?msg=32478

[5] Sint Jacobskruiskruid is voedselplant voor o.a. 32 soorten bijen, 38 soorten zweefvliegen, 38 soorten vliegen en 27 soorten dagvlinders https://www.vlinderstichting.nl/jakobskruiskruid-zes-vragen-zes-antwoorden/

[6] https://www.naturetoday.com/intl/nl/nature-reports/message/?msg=32478

[7] Zie voetnoot 6.

[8] https://www.dvl.org/uploads/tx_ttproducts/datasheet/DVL-Publikation-Schriftenreihe-23_Kreuzkraeuter_und_Naturschutz.pdf

[9] Zie voetnoot 5.

[10] https://www.nu.nl/klimaat/6242...

[11] https://www.naturetoday.com/intl/nl/nature-reports/message/?msg=24339; https://www.naturetoday.com/intl/nl/nature-reports/message/?msg=32069

Indiendatum: 2 sep. 2024
Antwoorddatum: 20 sep. 2024

Vraag 1:

Wat bedoelt u precies met “programma’s voor invasieve exoten” en waar kunnen we deze vinden?

Antwoord:

De provincie heeft wettelijke taken ten aanzien van de bestrijding van invasieve exoten. Ons beleid in deze is opgenomen in het Plan van Aanpak Invasieve Exoten Gelderland dat in 2022 door ons is vastgesteld.

Vraag 2:

Is Sint Jacobskruiskruid volgens uw college een exoot? Zo ja, graag een verwijzing naar de bron waarop u dit antwoord baseert.

Antwoord:

Zie antwoord op vraag 3.

Vraag 3:

Is Sint Jacobskruiskruid volgens uw college een invasieve exoot? Zo ja, op welke officiële informatie baseert u dit antwoord?

Antwoord:

Sint Jacobskruiskruid is geen exoot, ook geen invasieve. Het is een inheemse soort die de laatste jaren in verspreiding is toegenomen en die in bepaalde gevallen overlast veroorzaakt.

Vraag 4:

Indien u vraag 2 en 3 met ‘nee’ heeft beantwoord: op grond van welke criteria kan Sint Jacobskruiskruid volgens u worden opgenomen in de programma’s voor invasieve exoten?

Antwoord:

Het Jacobskruiskruid wordt niet opgenomen in het programma invasieve exoten. Met het oog op de veterinaire risico’s willen we de verspreiding van deze soort naar daarvoor gevoelige graslanden tegengaan. Aanpalende groeiplaatsen van Jacobskruiskruid in provinciale wegbermen willen we daarom vroegtijdig maaien, zodat deze planten niet in bloei komen en zaad kunnen zetten.

Vraag 5:

Hoeveel gehouden dieren zijn er de afgelopen jaren in Gelderland aantoonbaar gestorven als gevolg van Sint Jacobskruiskruid-vergiftiging? Graag een verwijzing naar de cijfers.

Antwoord:

Er zijn ons een aantal vergiftigingen bij vee bekend die geweten worden aan het eten van hooi
waarin Jacobskruiskruid zit. Registratie van vergiftiging vindt niet plaats. Harde cijfers ontbreken
daarom.

Vraag 6:

Bent u ervan op de hoogte dat meer dan 150 Nederlandse insectensoorten, waaronder meerdere
Rode Lijst-soorten, Sint Jacobskruiskruid gebruiken als voedselplant, en dat meer dan 30
Nederlandse insectensoorten Sint Jacobskruiskruid gebruiken als waardplant?

Antwoord:

Zie antwoord op vraag 7.

Vraag 7:

Bent u ervan op de hoogte dat de achteruitgang van insecten als “dramatisch” wordt bestempeld
door wetenschappers, en dat van alle soorten zweefvliegen in Nederland bijna de helft al is
verdwenen? Zo ja, bent u het dan met ons eens dat we Sint Jacobskruiskruid als belangrijke
voedsel- en waardplant juist zouden moeten koesteren

Antwoord:

Wij zijn op de hoogte van de betekenis van het Jacobskruiskruid voor de biodiversiteit en van de
achteruitgang van de insectenfauna. Wij staan daarom een aanpak voor waarbij zowel aandacht is
voor het veterinaire belang als het natuurbelang.

Vraag 8:

Lijkt het u niet zinvoller om in plaats van in te zetten op bestrijding van Sint Jacobskruiskruid het
advies van wetenschappers te volgen en te investeren in gedegen onderzoek, betrouwbare
informatievoorziening en duurzaam beheer? Zo ja, welke maatregelen neemt de provincie op dit
gebied? Zo nee, waarom niet?

Antwoord:

Er is van de ecologie en het beheer van het Jacobskruiskruid reeds het nodige bekend. We hebben daarom geen behoefte aan nieuw onderzoek. Het veterinaire risico nemen wij serieus. Daarom ontwikkelen we met behulp van bestaande kennis richtlijnen voor het beheer van deze soort in onze provinciale wegbermen. Een afwegingskader moet helder maken wanneer groeiplaatsen wel en wanneer niet vroegtijdig moeten worden gemaaid. Daarnaast gaan we met andere beheerders in gesprek om te zien of zij onze richtlijnen willen overnemen. Wij denken dat we op deze wijze een goede balans hebben gevonden tussen het veterinaire belang en het natuurbelang.

Vraag 9:

Wordt binnen de provincie Gelderland of binnen het IPO al gesproken over de Verklaring van Göttingen als voorbeeld voor een interprovinciale en multidisciplinaire richtlijn voor de omgang met Sint Jacobskruiskruid? Zo nee, bent u van plan om deze verklaring onder de aandacht te brengen binnen het IPO?

Antwoord:

Er wordt binnen de provincie Gelderland noch binnen het IPO gesproken over de Verklaring van
Göttingen. Deze voor Duitsland ontwikkelde richtlijn was ons tot heden onbekend. Wij zijn al bezig met het ontwikkelen van eigen richtlijnen vergelijkbaar met die van Overijssel.
Daarmee komen we enigszins tegemoet aan deze verklaring. Wij zijn niet van plan deze verklaring binnen het IPO onder de aandacht brengen. Andere provincies kijken op eenzelfde manier naar de problematiek van het Jacobskruiskruid en zoeken naar vergelijkbare oplossingen.

Vraag 10:

Hoe gaat u toezegging 24T130 afdoen, gelet op deze schriftelijke vragen en bijgevoegde bronnen?

Antwoord:

In het antwoord op vraag 8 hebben we aangeven welke aanpak wij met het Jacobskruiskruid
voorstaan. Wij zullen de komende maand voor het beheer van onze provinciale wegen een interne instructie opstellen die door ons College zal worden vastgesteld. Via de mededelingenbief zullen wij de Staten van de vorderingen op de hoogte houden.

Interessant voor jou

Technische vragen Najaarsnota 2024

Lees verder

Technische vragen Draagvlak in het Gelders actieplan kleine modulaire kernreactoren

Lees verder

Help mee aan een betere wereld

    Word lid Doneer