Bijdrage Perspec­tiefnota 2025

Lester van der Pluijm:

Einstein zei het al, je lost de problemen niet op met dezelfde denkwijze waarop ze zijn ontstaan. Zonder het afschaffen van de bio-industrie geen oplossing voor het klimaat. Geen doorbraak in de stikstofproblematiek om woningen te bouwen en geen verbetering van de natuur om onze aarde leefbaar te houden. Onze muzikale fractiegenoot Bart Kuijer heeft het al eens in deze zaal gezegd, je kunt geen zaken doen op een dode planeet. Woorden van de deathcore band All Shall Perish. Dan is er ook geen money money, waar Helga Witjes zo van houdt. Als politiek moeten we alles op alles zetten om te doen wat nodig is. De toekomstige generaties kijken mee en de provincie staat helaas zo goed als stil. Winter has come. Ik zal twee onderwerpen aanstippen en dan geef ik het stokje door aan Daniëlle Van de Weerd. Eerst reclame. Reclame in onze kapitalistische maatschappij is niet meer informatief. De kerstman die cola drinkt, wie kent het beeld niet? Vaak herhaalde reclame creëert een gewoonte en manipuleert de geest. Reclame is een misleidende en concurrentievijandige praktijk geworden. Zoals de band Hang Youth zegt, je haat geen maandag, je haat kapitalisme. Gelukkig voor jullie allen heeft mijn fractie mij doen matigen en stel ik nu alleen voor om alle reclames in bushokjes fossielvrij te maken. Het was wel een mooi beeld geweest, bushokjes met alleen maar spirituele wijsheden en gedichten. Eventueel aangevuld met provinciale campagnes, die wél informatief zijn. Als je reclames in bushokjes hangt, geeft dan de voorkeur aan reclames die duurzamere keuzes faciliteren. Dat betekent dus geen advertenties voor cruiseschipvakanties. Cruiseschepen passen niet in een toekomst. Fossiele reclames zijn de reclames van tabak van vroeger. Het kan anders. Daarom komen wij met een motie over fossiele reclames in Gelderse bushokjes. Landelijk zetten meerdere partijen, zoals de ChristenUnie, Partij van de Arbeid, GroenLinks, D66 en Volt zich ook in voor het fossiel vrijmaken van reclames. In deze Gelderse Staten dienen wij een motie in samen met de SP, Volt en GroenLinks met het volgende dictum. Verzoeken Gedeputeerde Staten bij toekomstige nieuwe contracten voor de reclames bij de Gelderse abri's, als voorwaarde te stellen dat er geen reclame voor fossiele producten en diensten wordt getoond en daarbij in ieder geval een beperking op te leggen voor vliegreizen, cruiseschipvakanties, fossiele brandstoffen en voertuigen met fossiele brandstofmotoren. Zo snel mogelijk met de reclame-exploitant die met de provincie Gelderland een lopende overeenkomst heeft voor de Gelderse abri's het gesprek aan te gaan en op basis van vrijwilligheid afspraak te maken over het spoedig terugdringen van reclame voor fossiele producten en diensten, zo nodig met een actualisering van de bestaande overeenkomst.

Dan het tweede onderwerp dat ik wil aan aanstippen. Cultuur. Cultuur staat under pressure, in de woorden van David Bowie. Gelukkig zijn er ook lichtpuntjes op het gebied van cultuur in de provincie Gelderland. Ik wil dan met name de kunstcollectie even in het zonnetje zetten. Het is jammer dat ons topstuk, onze Escher, op de kamer van de gedeputeerde hangt. Voor uw herinnering (laat afbeelding zien). Die heeft wel smaak. Het zou wellicht een idee zijn om dit topstuk ook eens in deze Statenhal te hangen en dat het niet alleen maar voor de ogen van de gedeputeerde is. Maar goed, positief hoe we de kunstcollectie in het zonnetje kunnen zetten. Ook vinden wij het goed op het gebied van cultuur dat er een focus blijft liggen op laaggeletterdheid. De vraag aan Gedeputeerde Staten is ook, wat hebben we nu in de afgelopen jaren bereikt om het probleem van laaggeletterdheid kleiner te maken vanuit onze paraplufunctie? Graag een reactie. Tot slot ook nog een woord over kasteelconcerten. Een prachtig initiatief in het buitengebied. Het is hier al te vaak over gegaan, maar is dan ook nog altijd geen uitsluitsel. We gaan het nu in september regelen, aldus Peter Drenth. You can’t hurry love. Het maakt ons niet uit of de regeling wordt aangepast of dat er een subsidie komt via Gelderse kastelen, als het maar geregeld wordt. Wat moeten wij nu doen als kasteelconcerten er in september niet bij zit? Wij willen niet in september weer doorverwezen worden naar december en dan in december worden doorverwezen naar sint-juttemis. We moeten niet van het kastje naar de muur worden gestuurd. Ja, it ain’t over untill it’s over.

Danielle van der Weerd:

Vandaag bespreken we de Perspectiefnota, een uitgelezen moment om de zaken eens in het juiste perspectief te plaatsen. Honderden miljoenen euro's heeft Gelderland in nog geen drie jaar tijd uitgegeven aan natuurherstel. Het is nog lang niet genoeg. Ook voor de komende jaren heeft de provincie opnieuw honderden miljoenen euro aangevraagd bij het Rijk om de natuur weer op orde te brengen. Maar deze honderden miljoenen vallen in het niet bij de tien miljard die Gelderland de komende twaalf jaar nodig heeft om het landelijk gebied aan te pakken. Om bodem en water weer gezond te maken en vervuilende emissies tegen te gaan. Miljarden kost het om de schade te herstellen die is veroorzaakt door economische activiteiten. Kosten die op het bordje komen van de samenleving. De grote vervuilers? Die krijgen van de provincie alle ruimte om maatregelen te nemen en kunnen ondertussen gewoon hun winsten blijven opstrijken. Kijk naar de papierfabrieken. Al honderden jaren actief in Gelderland, maar daar is niets nostalgisch meer aan. De sector is in handen van buitenlandse investeerders die hun schouders ophalen als het gaat om de natuur, het milieu en de gezondheid van mensen. Kijk naar Eerbeek, waar de papierindustrie willens en wetens vervuild papierslib heeft verhandeld met landbouwgrond als bestemming. Haar afval op nalatige wijze heeft afgedekt met grote bergen staalslakken van Tata Steel. Waardoor zware metalen zoals chroom6 uitspoelen in het grondwater en mensen ziek worden. Terwijl omwonenden de wanhoop nabij zijn en handhavingsverzoek op handhavingsverzoek indienen, neemt de provincie genoegen met mitigerende maatregelen waarvan nu al duidelijk is dat ze de problemen niet gaan oplossen. Eerbeek is een milieuramp in wording. Wij vragen de gedeputeerde dan ook, hoe lang gaat u de economische belangen van buitenlandse investeerders, die zich notabene schuldig maken aan milieudelicten nog verdedigen ten koste van de natuur en de waterkwaliteit? Wat weerhoudt u ervan om pal achter de gezondheid van omwonenden te gaan staan? En de vervuilers te sommeren om de staalslakken in Eerbeek te verwijderen? Het afwegingskader voor de toepassing van het voorzorgsbeginsel biedt u daar alle ruimte toe. Daarom dient de Partij voor de Dieren samen met de SP en de Partij van de Arbeid een motie in waarin wij GS verzoeken om alles in het werk te stellen om ervoor te zorgen dat de staalslakken op de Doonweg en in Spijk zo snel mogelijk worden verwijderd.

Diezelfde afwachtende houding van de provincie zien we terug als het gaat om de Gelderse veehouderij. Grote spelers, zoals veevoerfabrikanten en slachterijen die de hele keten beheersen, kunnen gewoon illegaal stikstof uitstoten en sjoemelen met stikstofrechten. Alles wordt eraan gedaan om deze grote vervuilers in het zadel te houden en het intensieve systeem waaraan zij grof geld verdienen, in stand te houden. Ten koste van de natuur, ten koste van ons drinkwater, ten koste van boeren en ten koste van dieren. Terwijl de VanDrie Groep dankzij het slachten en verwerken van kalfjes vorig jaar wederom een winst boekte van meer dan honderd miljoen euro en de familie VanDrie een geschat familievermogen heeft van 1,3 miljard, is het leven van een kalfje niets waard. Kalfjes in de melkveehouderij worden direct na de geboorte gescheiden van de moederkoe. Als ze waardeloos zijn voor de productie van zuivel, worden ze op piepjonge leeftijd naar de kalvermester gebracht. Waar ze samen met andere kalfjes in krappe hokken worden gezet en op jonge leeftijd worden geslacht. De helft van deze kalfjes is afkomstig uit het buitenland, zoals Ierland. Kalfjes die in Ierland zelf al twaalf uur in de vrachtwagen hebben gestaan en vervolgens nog achttien uur moeten doorbrengen op de boot. Zonder eten en zonder te kunnen liggen. Niet gespeende kalfjes, baby’s nog, die nog bij de moederkoe horen te drinken. Dat allemaal voor een kalverhouderij waarvan negentig procent van de productie naar het buitenland verdwijnt, terwijl wij hier achter blijven met de mest. Daarom vragen wij het college om te stoppen met investeren in wensinnovaties, die deze dieronvriendelijke en vervuilende sector in stand houden en ondernemers op kosten jagen. In plaats daarvan te investeren in positieve verandering. Zoals voorlichting en kennisoverdracht door koplopers die al jaren laten zien dat het langer houden van kalfjes bij de koe mogelijk is. Daarom dient de Partij voor de Dieren samen met de SP en GroenLinks een motie in, en Volt pardon. Waarin wij GS verzoeken om in de begroting van 2025 een campagne op te nemen gericht op voorlichting en kennisoverdracht over kalf-koecontact door koploperboeren. Twee. Een campagne op te nemen gericht op publieksvoorlichting over kalf-koecontact en dit financieel te dekken uit de vrijvallende middelen bij de jaarstukken van 2023.

Voorzitter ik rond af. Ik rond af met een oproep aan het college om een podium te bieden aan ondernemers die ook kijken naar de maatschappelijke impact van hun activiteiten. Ondernemers die niet alleen uit zijn op hun eigen economische gewin. Ondernemers die een maatschappelijke kosten- en batenanalyse maken. Want dat is waar we naartoe moeten als we Gelderland leefbaar willen houden voor de toekomst. Naar een veel ruimere opvatting van kosten en baten. Waarbij we ook de waarde meewegen van kwetsbare belangen van dieren en natuur, van gezondheid en welzijn. Waarbij we maatschappelijke baten gaan belonen en grote vervuilers laten meebetalen aan de maatschappelijke kosten die zij veroorzaken. Dank u wel.