Schriftelijke vragen Een nieuwe bevestiging dat innovatie niet leidt tot de beloofde stikstofreductie

Vragen
Schriftelijke vragen Een nieuwe bevestiging dat innovatie niet leidt tot de beloofde stikstofreductie

Vragen Antwoorden

Indiendatum: 16 mei 2023

Afgelopen week werd wederom bevestigd dat technische innovaties die stikstofuitstoot moeten reduceren in praktijk minder goed werken dan wordt voorgehouden.[1] Dit betekent dat duizenden agrarische bedrijven hierdoor meer stikstof uitstoten dan is toegestaan, of in ieder geval dan wat is vergund. Zonder twijfel zal de stikstofdepositie in stikstofgevoelige natuur hierdoor óók groter zijn dan waar vooraf vanuit werd gegaan.

Het WUR-rapport is met name kritisch over de stalvloersystemen die stront en urine scheiden. Er is geen bewijs dat de apparatuur in de nieuwere stalvloeren beter werkt dan veel oudere apparatuur. Bij pluimveehouders en varkensboeren betekent dit dat 25 tot 50% minder emissiereductie wordt behaald dan geclaimd, en dat 50% van de systemen niet doet wat op papier wordt beloofd.[2]

Natuurlijk zorgt de lagere effectiviteit voor onrust onder ondernemers met deze stalsystemen. Het is extra wrang dat het Rijk en de provincie Gelderland veehouders ertoe blijven aanzetten te investeren in deze systemen; dat ondermijnt het vertrouwen in de politiek. Temeer nu provincies kunnen worden gedwongen om vergunningen in te trekken. MOB overweegt al opnieuw via de rechter af te dwingen dat de provincie de uitstoot bij boeren gaat controleren.[3]

In de media worden de uitkomsten van dit nieuwe rapport beschreven als ‘een dreun’ voor het Rijk, maar wij vragen ons af of de overheid ondertussen niet knock-out is geslagen door alle eerdere dreunen op dit vlak. Zo deed de Raad van State vorig jaar nog een aantal uitspraken waaruit duidelijk werd dat bepaalde technische lapmiddelen niet (voldoende) werken.[4] De provincie Brabant heeft hierop haar verantwoordelijkheid genomen door de vergunningverlening tijdelijk stil te leggen.[5]

De rechter is duidelijk. Er mag op grond van de Europese natuurbeschermingsregels alleen toestemming worden gegeven voor (uitbreiding van) een melkveehouderij als zeker is dat beschermde natuur daardoor geen schade oploopt. Door het nieuwste WUR-onderzoek is het duidelijk dat metingen nodig zijn om die zekerheid te verkrijgen. Uw college heeft recent besloten om extra te investeren in de snellere ontwikkeling van een stikstofmeetnet.[6]

Hoe kijkt u aan tegen de herbevestiging door het WUR-rapport dat er in praktijk meer stikstof wordt uitgestoten dan ‘de bedoeling’ is, met name in het licht van uw wettelijke verantwoordelijkheid voor natuurbescherming?
Antwoord
Wij wachten het definitieve rapport af voordat we uw conclusie kunnen beoordelen. We hebben begrepen dat er conceptversies in de omloop zijn. Wij willen niet vooruit lopen op de conclusies.
Hoe neemt u deze herbevestiging van de minder rooskleurige realiteit van technische lapmiddelen mee in de ontwikkeling van de gebiedsprogramma’s in het kader van Vitaal Landelijk Gebied Gelderland (VLGG)?
Antwoord
Wij wachten het definitieve rapport af om te oordelen over eventuele consequenties. Wij hebben op 23 mei 2023 een besluit genomen over lopende vergunningen over emissievrije stalsystemen en deze is ook gepubliceerd: zie deze link.
Hoeveel euro heeft de provincie sinds 29 mei 2019 (de ‘PAS-uitspraak’) uitgegeven aan het (laten) ontwikkelen, testen, produceren, installeren, etc. van ‘innovatieve’ stalsystemen om stikstofuitstoot te reduceren? Graag een overzicht.
Antwoord
Het ontwikkelen en testen van innovatieve stalsystemen gebeurde de afgelopen jaren vooral op kosten van de producenten van dergelijke systemen. Wij hebben de afgelopen jaren projecten voor innovatiesubsidies gehonoreerd. Voor zover we kunnen nagaan hebben deze niet direct bijgedragen aan stalsystemen.
Hoeveel Gelderse ondernemers (ongeveer) hebben te maken met een stalsysteem waarvan nu blijkt dat het minder stikstofreductie realiseert dan waar vanuit werd gegaan? Een schatting is voldoende.
Antwoord
Omdat wij het rapport waarnaar wordt verwezen alleen kennen via de mediaberichten is nog niet duidelijk over welke stalsystemen het gaat. Overigens hebben wij geen systematische en volledige registratie van alle stalsystemen die door alle ondernemers in Gelderland worden toegepast.
Wat gaat u doen met de bedrijven die nu meer uitstoten dan vergund? Gaat u controleren en handhaven in het geval van hogere uitstoot dan vergund? Zo nee, hoe verantwoordt u het bewust gedogen van te hoge stikstofuitstoot en wat doet dit volgens u met het vertrouwen in de rechtsstaat?
Antwoord
Vergunningen op grond van de Wet natuurbescherming worden verleend voor activiteiten en niet voor emissie en/of depositie. De activiteiten veroorzaken emissie, die depositie tot gevolg heeft. Op het moment van vergunningverlening gaan wij uit van de op dat moment bekende wetenschappelijke kennis, bijvoorbeeld een geverifieerde RAV code. Als later blijkt dat deze code niet houdbaar is gaan wij uit van de rechtszekerheid voor de ondernemer en blijft de vergunning bruikbaar.
Wat denkt uw college dat deze zoveelste ‘dreun’ doet met het vertrouwen van boeren in de politiek, en bent u het met onze fractie eens dat we boeren niet langer moeten laten investeren in systemen die de belofte niet waarmaken?
Antwoord
Wij ervaren het niet als een ‘dreun’. De doelen van de stalsystemen blijven overeind en met de praktijkervaringen werken we aan de verbetering van de systemen. Dit doen we door de exacte werking van de vloeren te onderzoeken bijvoorbeeld door het ontwikkelen van meetsystemen in de stallen. Wij denken dat deze stalsystemen een substantiële bijdrage gaan leveren aan het beperken van de emissie. We merken wel dat de onzekerheid over de haalbaarheid in de praktijk de reden is dat er niet of nauwelijks meer wordt geïnvesteerd in deze systemen. Wij werken samen met de agrarische sector aan systemen die rechtszekerheid bieden en stikstof emissies kunnen reduceren.
Bent u het met onze fractie en experts op het gebied van stikstofbeleid [7] eens dat we de focus moeten leggen op echt bewezen middelen van uitstootreductie, te weten krimp van het aantal dieren? Zo nee, waarom niet?
Antwoord
Nee, we richten ons op alle maatregelen die kunnen bijdragen aan het beperken van de depositie van stikstof op de natuur.
Bent u bereid het voorbeeld van de provincie Brabant te volgen, en de vergunningverlening tijdelijk stop te zetten, bijvoorbeeld tot het stikstofmeetsysteem operationeel is? Zo nee, waarom niet?
Antwoord
Nee, bij vergunningaanvragen worden individuele aanvragen individueel beoordeeld. Alhoewel er situaties zijn waarvoor nu geen vergunning verleend kan worden, en vaak al om die reden geen vergunning wordt aangevraagd, zijn er nog steeds activiteiten die naar onze mening kunnen worden vergund.
Houdt uw college er rekening mee dat stikstofmetingen zullen bevestigen dat de innovatieve systemen minder stikstofreductie realiseren dan theoretisch wordt voorgesteld? Hoe ziet u dit vanuit uw wettelijke plicht om te handelen vanuit het voorzorgsbeginsel?
Antwoord
We kunnen niet uitsluiten dat stikstofmetingen kunnen bevestigen dat de innovatieve stalsystemen minder stikstofreductie realiseren dan op basis van eerder onderzoek wordt voorgesteld. De feitelijke emissie zal per bedrijf verschillen en is niet alleen afhankelijk van het stalsysteem. De feitelijke depositie als gevolg van de vergunningen die zijn verleend verandert niet als gevolg van het onderzoek van de WUR. Wel zal het mogelijk consequenties hebben voor de wijze waarop door ons in de toekomst vergunningen worden verleend. Wij hebben hier ook een hardheidsclausule voor emissiearme stalsystemen voor gepubliceerd.

[1] https://www.nrc.nl/nieuws/2023/05/11/dreun-voor-het-rijk-technische-innovaties-die-stikstof-moeten-reduceren-werken-onvoldoende-a4164516

[2] Zie voetnoot 1

[3] Zie voetnoot 1

[4] https://www.raadvanstate.nl/actueel/nieuws/%40132885/emissiearme-stallen/

[5] https://www.omroepbrabant.nl/nieuws/4174972/geen-vergunningen-meer-voor-emissiearme-koeienstallen-in-brabant

[6] https://www.gelderland.nl/nieuws/provincie-investeert-in-meetnet-stikstof-op-bedrijven

[7] https://www.gelderlander.nl/wageningen/oproep-aan-kabinet-na-vernietigend-onderzoek-over-moderne-stallen-geef-geen-subsidie-meer~a988c261/?cb=20b9820291ec9c570372cca75bb14820&auth_rd=1

Indiendatum: 16 mei 2023
Antwoorddatum: 13 jun. 2023

Hoe kijkt u aan tegen de herbevestiging door het WUR-rapport dat er in praktijk meer stikstof wordt uitgestoten dan ‘de bedoeling’ is, met name in het licht van uw wettelijke verantwoordelijkheid voor natuurbescherming?
Antwoord
Wij wachten het definitieve rapport af voordat we uw conclusie kunnen beoordelen. We hebben begrepen dat er conceptversies in de omloop zijn. Wij willen niet vooruit lopen op de conclusies.
Hoe neemt u deze herbevestiging van de minder rooskleurige realiteit van technische lapmiddelen mee in de ontwikkeling van de gebiedsprogramma’s in het kader van Vitaal Landelijk Gebied Gelderland (VLGG)?
Antwoord
Wij wachten het definitieve rapport af om te oordelen over eventuele consequenties. Wij hebben op 23 mei 2023 een besluit genomen over lopende vergunningen over emissievrije stalsystemen en deze is ook gepubliceerd: zie deze link.
Hoeveel euro heeft de provincie sinds 29 mei 2019 (de ‘PAS-uitspraak’) uitgegeven aan het (laten) ontwikkelen, testen, produceren, installeren, etc. van ‘innovatieve’ stalsystemen om stikstofuitstoot te reduceren? Graag een overzicht.
Antwoord
Het ontwikkelen en testen van innovatieve stalsystemen gebeurde de afgelopen jaren vooral op kosten van de producenten van dergelijke systemen. Wij hebben de afgelopen jaren projecten voor innovatiesubsidies gehonoreerd. Voor zover we kunnen nagaan hebben deze niet direct bijgedragen aan stalsystemen.
Hoeveel Gelderse ondernemers (ongeveer) hebben te maken met een stalsysteem waarvan nu blijkt dat het minder stikstofreductie realiseert dan waar vanuit werd gegaan? Een schatting is voldoende.
Antwoord
Omdat wij het rapport waarnaar wordt verwezen alleen kennen via de mediaberichten is nog niet duidelijk over welke stalsystemen het gaat. Overigens hebben wij geen systematische en volledige registratie van alle stalsystemen die door alle ondernemers in Gelderland worden toegepast.
Wat gaat u doen met de bedrijven die nu meer uitstoten dan vergund? Gaat u controleren en handhaven in het geval van hogere uitstoot dan vergund? Zo nee, hoe verantwoordt u het bewust gedogen van te hoge stikstofuitstoot en wat doet dit volgens u met het vertrouwen in de rechtsstaat?
Antwoord
Vergunningen op grond van de Wet natuurbescherming worden verleend voor activiteiten en niet voor emissie en/of depositie. De activiteiten veroorzaken emissie, die depositie tot gevolg heeft. Op het moment van vergunningverlening gaan wij uit van de op dat moment bekende wetenschappelijke kennis, bijvoorbeeld een geverifieerde RAV code. Als later blijkt dat deze code niet houdbaar is gaan wij uit van de rechtszekerheid voor de ondernemer en blijft de vergunning bruikbaar.
Wat denkt uw college dat deze zoveelste ‘dreun’ doet met het vertrouwen van boeren in de politiek, en bent u het met onze fractie eens dat we boeren niet langer moeten laten investeren in systemen die de belofte niet waarmaken?
Antwoord
Wij ervaren het niet als een ‘dreun’. De doelen van de stalsystemen blijven overeind en met de praktijkervaringen werken we aan de verbetering van de systemen. Dit doen we door de exacte werking van de vloeren te onderzoeken bijvoorbeeld door het ontwikkelen van meetsystemen in de stallen. Wij denken dat deze stalsystemen een substantiële bijdrage gaan leveren aan het beperken van de emissie. We merken wel dat de onzekerheid over de haalbaarheid in de praktijk de reden is dat er niet of nauwelijks meer wordt geïnvesteerd in deze systemen. Wij werken samen met de agrarische sector aan systemen die rechtszekerheid bieden en stikstof emissies kunnen reduceren.
Bent u het met onze fractie en experts op het gebied van stikstofbeleid [7] eens dat we de focus moeten leggen op echt bewezen middelen van uitstootreductie, te weten krimp van het aantal dieren? Zo nee, waarom niet?
Antwoord
Nee, we richten ons op alle maatregelen die kunnen bijdragen aan het beperken van de depositie van stikstof op de natuur.
Bent u bereid het voorbeeld van de provincie Brabant te volgen, en de vergunningverlening tijdelijk stop te zetten, bijvoorbeeld tot het stikstofmeetsysteem operationeel is? Zo nee, waarom niet?
Antwoord
Nee, bij vergunningaanvragen worden individuele aanvragen individueel beoordeeld. Alhoewel er situaties zijn waarvoor nu geen vergunning verleend kan worden, en vaak al om die reden geen vergunning wordt aangevraagd, zijn er nog steeds activiteiten die naar onze mening kunnen worden vergund.
Houdt uw college er rekening mee dat stikstofmetingen zullen bevestigen dat de innovatieve systemen minder stikstofreductie realiseren dan theoretisch wordt voorgesteld? Hoe ziet u dit vanuit uw wettelijke plicht om te handelen vanuit het voorzorgsbeginsel?
Antwoord
We kunnen niet uitsluiten dat stikstofmetingen kunnen bevestigen dat de innovatieve stalsystemen minder stikstofreductie realiseren dan op basis van eerder onderzoek wordt voorgesteld. De feitelijke emissie zal per bedrijf verschillen en is niet alleen afhankelijk van het stalsysteem. De feitelijke depositie als gevolg van de vergunningen die zijn verleend verandert niet als gevolg van het onderzoek van de WUR. Wel zal het mogelijk consequenties hebben voor de wijze waarop door ons in de toekomst vergunningen worden verleend. Wij hebben hier ook een hardheidsclausule voor emissiearme stalsystemen voor gepubliceerd.